آقاى دکترإ اگر مایل هستید بحث را از دانشحویان شروع کنیم . اینکه به نظر شما این انحمن چه کمکى میتواند به دانشجویان کند؟ – یک انجمن وقتى شانس تشکیل شدن دارد که شما بیشتر از یک میزان خواهان و طرفدار داشته باشید. اگر تعدادى اعضاء هیات علمى در کنار شما باشند میتوانند که کار گروه علمى تشکیل بدهند ولى تشکیل انجمن مراحل متفاوتى دارد. ایجاد این انجمن در کنفرانس ماشین بینایى ۱۳۸۳ در دانشکاه تهران پایه گذارى شد و در همایش سال ۱۳۸۵ در مشهد شروع به ثبت نام کردیم از افرادى که مایل بودند در این انجمن عضو شوند و تعداد علاقه مندانى که ثبت نام کردند حدودأ به یکصد نفر رسید و اکثر آنها دانشجویان وقت دانشگاه ها بودند. بنابراین دانشجویان از ابتدا در ایجاد انجمن نقش آفرین بوده اند. این تعداد این امکان را ایجاد کرد که بتوانیم مراحل قانونى تشکیل انجمن را دنبال کنیم . بنده پاسخ سوال شما را با بعضى از مثال هاى بروز در این حوزه که میتواند مورد استفاده دانشجویان باشد دنبال خواهم کرد. ما در زندکى روزمره خواه ناخواه با داده هاى بصرى در ارتباط هستیم و خیلى از این داده هاى بصرى در محیط هاى کامپیوترى پردازش میشوند. در میان حواس پنج گانه ما بى تردید بیشترین حجم داده اى که دریافت میکنیم از طریق چشمان است . خیلى ازکاربردهاى روزمره اجرایى ما نیاز به مکانیزه کردن خدمات مبتنى بر تصویردارند. مثلا کاربر مایل است دست نوشته اى که دارد به صورت اتوماتیک شود و یا صحبتى که میکند در داخل تصویر جاگذارى شود. به عنوان نمونه فرض کنید که یک کارتون خارجى در اختیار است و نیاز این است که حرکات لب کارتونى به زبان فارسى تبدیل شود. بر میگردیم به بحث انجمن، وقثى ما انجمنى را تشکیل میدهیم از طرفى باید افرادى وجود داشته باشند که خواهان تشکیل این انجمن هستند و از طرفى این انجمن باید نیازهاى جدید را با ارایه سرویس نوین در اجتماع برآورده کند. در مورد ماشین بینایى و پردازش تصویر این مسنله صادق است . در بسیارى از کاربرهاى امروزى ضرورت تعامل با حوزه ماشین بینایى و پردازش تصویر اجتناب ناپذیر است . ما درحوزه هاى صنعتى، پزشکى، ادارى وغیره احتیاج به اخذ تصاویر مناسب، سازماندهى، استاندارد، تبادل داده، آموزش و پشتیبانى سرویس هاى بکارگیرى تصاویر داریم . در مرحله اخذ تصویر با فرض بصرى بودن تصویر مورد اخذ فرض کنید قصد خرید دوربین داریم. دوربین با قیمتهاى مختلف موجود است. چگونه تکنوولوژى مناسب را انتخاب کنیم؟ چه مرجعى وجود دارد که به آن مراجعه کنیم و ایده بگیریم؟ تصاویر در نهایت احتیاج به نمایش صحیح دارند. با چه معیارهایى میتوان مانیتور تخصصى براى یک کاربرد خاص انتخاب کرد؟ انجمن مى تواند تکنولورى هاى استاندارد را معرفى و یا این استانداردها را در ایران بومى سازى کند. انجمن میتواند کسانى که خبره اند و کاربران را که به آموزش علمى نیاز دارند به هم مرتبط کند. دراین حوزه ما اعضاى هیات علمى معمولأ مقالات خودمان را در خارج از کشور چاپ میکنیم. این کار خوبى است و ما در حال معرفى تواناییهاى ایران در این بینش به جامعه بین المللى هستیم . ولى در داخل کشورمان نیزنیازهاى مختلفى وجود دارد که میتواند به وسیله سایت انجمن ارایه شود و در اختیار کسانى که مایل به حل این مسانل هستند قرار بگیرد. یکى دیگر از کارهاى مفیدى که انجمن میتواند انجام دهد ایجاد مجله یى است که در قالب آن بتوان کارهاى علمى، فنى یا تکنولوژیکى را سازماندهى و در اختیار همگان قرار داد. از دیگر کارهایى که انجمن میتواند انجام دهد برگزارى همایش در زمینه هاى مرتبط و برقرارى ارتباط با انجمن هاى مشابه خارج از کشور و همینطور دعوت از متخصصین حوزه ماشین بینایى و پردازش تصویر براى انتقال تجربیات آنها و انتقال فن آورى به ایران است. همه این فعالیتها میتواند به دانشجویان نیز تلقى گردد. چون دانشجو پس از فارغ التحصیلى به صنعت وارد میشود یا در حال ادامه تحصیل به مقاله نیاز دارد و یا براى رفع مشکل علمى و فنى احتیاج به راهنما و مرجع دارد. اینها نمونه اى از کارهایى است که انجمن مى تواند انجام دهد خیلى از کارهایى که در حوزه ماشین ویژن انجام میشود احتیاج به مشاور دارد. مثلا برای یک کارگاه بزرگ که نیاز به نصب سیستم هاى دوربین مداربسته و نظارت هوشمند دارد سرمایه گذار و کارفرما براى انتخاب سیستم احتیاج به مشاور دارد. انجمن میتواند مشاور ها را معرفى کند و هینطور پیمانکارها و ناظرین چنین پروره هایى هم میتوانند با انجمن در ارتباط باشند. اگر انجمن بتواند چنین خدماتى را ارانه دهد از یک طرف صنعت و از طرف دیکر دانشگاه به سمت انجمن میروند و آنها میتوانند متقابلا انجمن را حمایت کنند. بدین ترتیب انجمن به عنوان یک جامعه کوچک و در عین حال تخصصى و با عمق زیاد شکل میگیرد و با موفقیت به جلو حرکت میکند شما در مورد شاخه هاى متعددى صحبت فرمودید. علاقه شحصى حودتان فعالیت در کدام شاحه است ؟ – حدود ۱۸ سال است که در حوزه آنالیز تصاویر فعالیت مى کنم . یکى از این حوزه هاى فعالیت حوزه پزشکى است . در یک بیمارستان یا مجموعه درمانى بخش زیادى از داده هایى که از مریض گرفته میشود داده هاى تصویرى است مثل ماموگرافی، سى تى اسکن، آنژیوگرافى، تصاویر پزشکى هسته اى و غیره . حجم داده هاى تصویرى به قدرى زیاد است که کاربر بدون بهره برى از سیستم هاى سازماندهى و دسترسى آنى به تصاویر و همچنین بدون توانایى پردازشهاى خاص بر روى دسته تصاویر در اقیانوس داده هاى مریض غرق میشود. مثالى را عرض میکنم که ایرانى و بومى است؟ مثلا ما در ایران بیشترین جراحى بینى را انجام میدهیم. خانم یا آقا به پزشک مراجعه کرده و اصرار میکنند که بینى آنها شبیه شخص یا مدل خاصى شود در حالى که در طراحى بخشى از یک محصول مثلا فرمان یک اتومبیل نمیتوانید هر فرمانى را روى آن اتومبیل بگذارید بلکه باید فرمان با کل قسمت هاى ماشین سازگارى داشته باشد. براى انجام عمل جراحى بینى از شخص تصاویر متعددى گرفته میشود. تصاویر دوربین از روبه رو، نیم رخ و از زوایاى مختلف سیتى اسکن شده و براى آنالیزمبتنى بر تصویرصورت نقاط کلیدى از حهره استخراج مى کردند. مثلا چشم ها، بینى، لب ها و فاصله هاى مهم در چهره و سپس این موارد اندازه گیرى میشود و این نکته را باید درنظر بگیریم که در ترکیب صورت ما ایرانیها چه تقارن خاصى به صورت زیبایى بیشترى میدهد. قبل از عمل جراحى به برنامه ریزى احتیاج است که چه کارى روى این صورت انجام بگیرد و بعد از اینکه عمل انجام گرفت به ارزیابى صورتى که عمل شده پرداخته شود. یکى از پروره هایى که ما دنبال کردیم برنامریزى طراحى جراحى مثلا بینى بود که تعدادى دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلى در آن فارغ التحصیل شدند. یکى دیگر از پروژه هایى که ما دنبال کردیم راجع به شناسایى دندان هاست؟ افرادى که در حوادثى مثل طوفان یا زلزله فوت میشوند و مدتى از مرگ آنها میگذرد به وسیله اثر انگشت و اطلاعات بافت هاى نرم قابل شناسایى نیستند. اطلاعاتى که در این موقعیت به کار می آید اطلاعات بافت هاى سخت بدن است . در طول حیات اکثر افراد به دندانپزشکى مراجعه کرده اند و ما میتوانیم با داشتن اطلاعات دندان شخص به هویت او پی ببریم. این یکى از کارهایى بوده که صورت گرفته است . مثال هاى پزشکى دیگرى در ناحیه صورت وجود دارد که ما به آن پرداخته ایم . مثلا ایمپلنتی که کار گذاشته میشود احتیاج به برنامریزى دارد. یکى از پروژه هایى که اینجا انجام گرفت برنامه ریزى کاشت ایمپلنت است که به ناحیه صورت و دندان مربوط میشود که هم بحث مهندسى است و هم بحث پزشکى. یکى از کارهایى که ما دنبال کرده ایم و همحنین در حال ادامه دادن آن هستیم در حوزه حمل و نقل است . درصد زیادى از تصادفانى که در کشور ما رخ میدهد مربوط به خستگى، عدم هوشیارى و خواب آلودگى است . فرض کنید اتوبوسى تصادف میکند و ۳ نفر آدم بالغ در آن کشته میشوند. افرادى که پدر یا مادر هستند و این حادثه عوارض بسیار بدى براى اجتماع دارد. آیا ما نمیتوانیم هیچ کارى انجام دهیم که راننده در حین رانندگى نخوابد یا اگر در حال خوابیدن است ما متوجه شویم؟ هدف این است که سیستمى را طراحى کنیم و روى خودروها بگذاریم که به عدم هوشیارى یا خستگى و خواب آلودگى راننده اعلام بکند. مثلا بچه کوچکى که به خواب میرود اول حشمهایش به آرامى باز و بسته میشود سپس چشم ها به سرعت باز و بسته میشود و در نهایت چشمها آرامی بسته مى شوند. ضمنا ممکن است خمیازه هم کشیده شود و حالت صورت تغییر کند. ما از این تغییر حالت صورت میتوانیم به خواب آلود بودن شخص پى ببریم. هنگام خواب ضربان قلب کند میشود، حرارت بدن پایین می آید و دست ها شل میشود. زمان رانندگى سرعت فشار دادن پدال گاز و ترمز تغییر میکند و موقعى که از مسیر منحرف میشویم خط هاى وسط جاده دیگر در میدان دید ما نیست . ما میتوانیم ترکیب اطلاعات اتومبیل، جاده، صورت و سیگنال هاى بدن انسان را در کنار هم فرار دهیم و سیستمى را تولید کنیم که این خواب آلودگى را آشکار کند. مثال دیگرى که در آنالبز تصویر ناحیه صورت کار کرده ایم مبحث کارتون سازى است . خیلى از کارتون ها و بازی هایى که ساخته میشود مى تواند به وسیله ثبت حرکت واقعى از بدن تولید گردد. براى درست کردن بازى فوتبال به فرض سنسورهایى به بدن بازیکن وصل میکنند و او روپایى میزند، استپ سینه میکند و … حرکات بدون توجه و با توجه انجام میدهد و حرکات بدن او را از روى این سنسورها تشخیص میدهند و این حرکت را به شى کارتونى منتقل میکنند. در مورد کارتونى کردن صورت و صحبت کردن شخصیت کارتونى هم همین اتفاق می افتد. همان بررسیهایى که ما قبل از عمل جراحى صورت انجام میدهیم توسعه پیدا میکند براى اینکه شما همانندسازى حرکات صورت را انجام بدهید. این اطلاعات را به کامپیوتر منتقل میکنید و شخصیت کامپیوترى مد نظر همان لحظه آنلاین هان کار را انجام میدهد. یکى دیگر از حوزه هایى که ماشین ویژن و پردازش تصویر میتواند به خدمت در آید حوزه چند رسانه اى است . مثالى دیگر، ما یک بحث واقعیت مجازى داریم. واقعیت مجازى چیست؟ به عنوان مثال در حوزه پزشکى، به جاى اینکه شخص را وافعا آندوسکوپی کنیم که کارى تهاجمى است، میتوانیم از مریض تصاویر سى تى اسکن بگیریم و بعد مثلا مسیر ناحیه گوارش و روده هاى شخص را تعین کنیم و دکتر از داخل همین تصاویر سى تى اسکن بدون اینکه آسیبى به مریض بزند و وسیله را وارد بدن مریض کند اینکار را انجام دهد. ابن مثالى از واقعیت مجازى است . فراتر از واقعیت داریم؟ به عنوان مثال از دست بیمار تصویر سى تى اسکن بگیریم و روى آن کارهاى پردازش تصویر انجام دهیم و استخوان، رگ، ماهیچه، عصب ها و پوست را جدا کرده و هر کدام را رنگ آمیزى کنیم. حالا به شما عینکى میدهند و با آن به دست فرد نگاه میکنید با زدن یک دکمه در کنار دست دریچه اى میبینید که بیرون آن دست است. در داخل آن استخوان دیده میشود. بار دیگر که دکمه زده میشود عصب است و همینطور سایر اجزاء. سپس مریض دست خود را حرکت میدهد و تصویر همزمان حرکت میکند و میچرخد. در واقع در اینجا شما واقعیت را ممبینید و چیزى فراتر از واقعیت را نیز میبینید. کاربردى دیگر، استودیوهاى تلویزیونى را فرض کنید که نیاز به تزیین و صفحه آرایى دارند اما میشود کارى کرد که فقط انسان واقعى باشد و همه چیز دیگر مجازى باشد که به آن استودیو مجازى مى گویند. در ادامه بحث بومى سازى ما مى توانیم روى محصولات خودمان تاکید کنیم . به عنوان مثال یکى از میوه هاى منحصر بفرد ما ابرانى ها انار است که وقتى آن را با ظاهر عالى هم صادر میکنیم و از داخل خراب باشد مشکلات جدى براى صادرات آن به وجود می آورد. آیا میتوانیم بدون تخریب انار، شیرین، ترش، قرمز یا سفید بودن آن را تشخیص بدهیم؟ این کار دسته بندى انار است . این مطلب موضوع یکى از پروره هاى دانشجویان دکترى ما در دانشگاه تهران بود. در ابن پروژه در باغ انار در فصول مختلف رشد از انارهاى درخت هاى مختلف تصویر گرفته شد. تصاویر توسط دوربین و سى تى اسکن برداشت شده و سپس اطلاعات را ترکیب کرده و به نتایجى رسیدیم که شما با توجه به آن اطلاعات میتوانید انار موردنظرتان را پیدا کنید. پس مثال هاى مختلفى براى کاربردهاى پردازش و آنالیز تصویر که همگى براى کاربردهاى داخلى کشور خودمان در طول سالهاى اخیر انجام داده ام عنوان شد: پزشکى، تشخیص هویت، حمل و نقل، رسانه، حوزه کشاورزى و البته حوزه هاى بسیار دیگرى هم وجود دارد که میتوان در جاى مناسب ترى به آن پرداخت. ممنونم از توضیحات کامل و مثال هاى ملموسى که بیان کردید. لطف کنید کمى هم راحع به خودتان و تحصیلات و تحقیقاتتان بفرمایید. – من در سال ۱۳۶۳ با رتبه ۱۳ کشورى وارد دانشگاه امیرکبیر شدم و در رشته مهندسى الکترونیک تحصیل کردم و فوق لیسانس را در رشته مخابرات سیستم به اتمام رساندم . در سال ۱۳۷۲ به ژاپن رفتم و در دانشگاه ازاکا در شاخه پردازش تصاویر پزشکى تحصیل کردم . در سال ۱۳۷۸ پس از اخذ مدرک دکترى، کار در مراکز تحقیقانى ژاپن و طى دوره فوق دکترى به عنوان استادیار همکارى خود را با دانشگاه تهران آغاز کردم . از سال ۱۳۷۸ تا کنون تابستانها به دعوت دانشکاه ازاکا کارهاى تحقیقانى انجام میدهم . در حال حاضر دانشیار دانشگاه تهران هستم و در حوزه پردازش تصویر حدود ۲۰۰ مقاله تحقیقاتى دارم که ۵۰ عدد آنها مقاله ژورنال است . علاقه بسیار زیادى به توسعه نرم افزار دارم و تقریبا ۲۳ سال است که در این حوزه فعالیت میکنم. در ابتدا حوزه نرم افزار ما در ماشین ها و سیستم ها بود و بعد حدود ۳ الی ۴ سال در حوزه مخابرات بودم و حدود ۱۸ سال هم هست که بر روى آنالیز تصاویر پزشکى کار میکنم. نرم افزارهاى زیادى را در این حوزه توسعه داده ایم. نرم افزارآنالیز داده هاى پزشکى مدال که در سال ۱۹۹۷ توسط اینجانب توسعه داده شد. داراى تعدادى زیادى کار بر بین المللى کردید و در زمان خود حداقل در ۲۰ سایت بزرگ بین المللى به عنوان نرم افزار آنالیز داده هاى پزشگى معرفى شده است. در ایران نیز نرم افزارهاى مختلفى را توسعه دادیم: نرم افزار آنالیز تصاویر جنین و سه بعدى سازى آن، نرم افزارى که براى آنالیز تصاویر ماموگرافى توسعه دادم جایزه دوم رازى را در سال ۱۳۸۳ کسب نمود. نرم افزارى را توسعه دادیم براى بدون فیلم کردن کارهاى درمانى بیمارستان ها و همینطور نرم افزار جراحى صورت که امیدوارم به زودى کاربردى گسترده پیدا کند. خوشبختانه بکارگیرى پردازش تصویر و ماشین بینایى در کشور خودمان براساس استانداردهاى روز در حال انجام است و نیروهاى متخصص در این حوزه در حال وارد شدن به بازار کار هستند. نرم افزار یک سرویس است و بازوى اصلى بسیارى از راه حل هاى امروزى است. در نرم افزار هاى مربوط به تصویر، کامیوتر، شبکه و انسان در کنار هم نقش تکمیلى ایفاء مى کنند. ما با توجه به نیازها و قابلیت هاى داخلى مان مى توانیم سرویس هایى را ارانه دهیم که شرکت هاى خارجى تمایلى به انجام آن ندارند یا با توجه به نیاز به منابع داخلى توانایى انجام مقرون به صرفه آنرا ندارند. در بسیارى از حوزه هاى کاربردى ما باید به سرعت به تکنولوژی پردازش تصویر و ماشین ویژن مجهز بشویم که به نظر من تاثیر زیادى در بالا رفتن سرعت و کیفیت توسعه در کشور عزیزمان خواهد داشت.
شما میتوانید سایر اطلاعات در مورد جناب آقاى دکتر ظروفى را در این سایت مشاهده نمایید.
